فهرست کتاب:
مقدمه
بخشی از شاه‌بیت‌های «مثنوی آدم‌ها»
بخش نخست/این طرف یا این طرف؟!
ابله‌ها
خشک‌مغزها
عاقل‌نماها
عامیان
عالمان ابله
دین‌شعاران
دین‌ستیزان
دین‌فروشان
آرمان‌گرایان غیر واقع‌بین
واقع‌گرایان بی آرمان
خشک‌اخلاقان
اندیشه‌گرایان
دو شخصیتی‌ها
زورگویان بدخواه
زورگویان به ناتوانان
نوکرصفتان
ناتوانان ستم‌پذیر
خودخواهان ترسو
شکم‌پرستان
موذیان
لاف‌زنان
پرحرفان
کم‌حرفان
حریصان
بخشندگان سوداگر
خسیسان
پول‌داران خودخواه
پول‌داران مؤمن اما سوداگر
منافقان
خودستیزان
دیگرستیزان
تن‌پروران
دل‌خوشان ناشاد
نق‌زنان ناامید
بدبینان
نام‌پرستان
نام‌جویان زیاده‌خواه
نام‌آوران غافل
گوشه‌گیران خودخواه
کینه‌ورزان
ریاکاران
نیش‌زنان
وسواسان
حسودان
آنان‌که از سر درد، خودکشی می‌کنند
آنان‌که تنها حرف از خودکشی می‌زنند
آنان‌که از سر نیاز به توجه، خودکشی می‌کنند
آنان‌که خودکشی را فقط توصیف می‌کنند
آنان‌که به انگیزه‌ی انتقام، خودکشی می‌کنند
خون‌سردان بی‌رگ و غم
خون‌گرمان زودرنج
عالمان متکبر
دروغ‌گویان
وطن‌پرستان
زنان مال‌دوست زنان مرد‌ذلیل
مردان زن‌ذلیل
زنان مرد‌ستیز
مردان زن‌ستیز و قلدر
مردان (شوهران) بدبین
دختران شوهر‌طلب
مهرورزان عقده‌ای
غرزنان
برون‌گرایان
درون‌گرایان
آدم‌های عقده‌ای
بخش دوم/آه! آن‌سو، آن‌طرف، آن عاشقان
عاشقان، آن عاشقان
عاشقان، چون ابلهان
عقل سر، عقل زر
عشق و اخلاق
عشق این‌جهانی
دین، حق، مؤمن، کافر
توانای حقیقی
با همه و تنها
آن‌جا‌که تناقض، رحمت است
ساده‌دلی، و نه ساده‌لوحی
معنای دقیق نیستی جهان معنوی
نگاهِ واقع‌بینانه به جهان
نگاهِ عارفانه به جهان
نگاهِ بدبینانه به جهان
باز هم واقع‌بینی
فرق دل‌ربایی و زیبایی
سودِ معنایی، سودِ مادی
اخلاق و ایمان
فرق فیض و فضل
حق و دین
فرق باور و تعصب
مؤمن بی عقل
عقل سودایی، عقل سوداگر
عقل و عشق و اخلاق
عشق عینی، عشق ذهنی، عشق عقلی
ذهن و حالت
عشق و حالتادامهی متن مقدمه‌ی کتاب:
... در آغاز، از بدی‌ها و نامراد‌ی‌ها و نادوستی‌ها گفتم و نالیدم و نوشتم. هرگز بر آن نبودم که این ناله‌ها را بیش و بسیار پی بگیرم و این مثنوی را بسیار کِش بدهم اما سرشت قلم، مرا به سرنوشتِ سرودن مثنوی بس بلند و درازی کشاند که هیچ در آغاز، در اندیشه‌ی آن نبودم. و این‌چنین شد که «مثنوی آدم‌ها»، ناخواسته، زاده شد. این مثنوی بلند، که آن را درباره‌ی آدم‌ها و برای آدم‌ها سروده‌ام، بر دو بخش است: بخش نخست، که در آن، سخت از آدم‌ها، دل‌خسته و دل‌آزرده‌ام و از آن‌ها نالیده‌ام، و در پی آن، به بیان گونه‌های بس گوناگون آدم‌ها پرداخته‌ام که این‌جهانی و این‌سویی‌اند و هزار و یک عیب و نقص و لغزش دارند. و بخش دوم، هم به جهان آن‌سویی و آدم‌های کم‌یاب‌اش پرداخته‌ام، و هم از دیدی فراگیر، به عالم و آدم نگریسته‌ام. در این بخش، آدمیان جهان و جهان آدمیان را از دیدی واقع‌شناختی، آرمان‌شناختی، جامعه‌شناختی، روان‌شناختی، تاریخی، فلسفی، عرفانی، و ... نگریسته‌ام. انسان‌هایی آن‌سویی، بس کم‌یاب‌اند؛ و بسا نایاب! این جهان، جهان این‌سویی‌ست. این جهان، جهان آدم‌هایی‌ست که می‌بینیم؛ و این آدم‌ها نیز، آدم‌های همین جهان‌اند که می‌بینیم. و البته، در کنارِ این نکته‌های بنیادی و کلیدی، به بسیاری از نکته‌ها و جنبه‌های ریز و درشتِ آدم‌ها نیز پرداخته‌ام. باشد که خوانندگان، نیک بخوانند و نیک به آن‌ها بیندیشند.
اما پیش از آن‌که خوانندگان بزرگوار، متن کامل را بخوانند، گزیده‌ای از آن را ــ که همانا بخشی از شاه‌بیت‌های آن است ــ در آغاز آورده‌ام. به امید آن‌که برای خوانندگان، سودمند باشد.
در پایان، بسی ناسپاسی‌ست اگر سپاسگزارِ سعی پیوسته‌ی دوست عزیزم محمدرضا علی‌نیا ــ مدیر کم‌مانندِ انتشارات آشیان ــ نباشم.
پایان مقدمه