بخشی از تقریراتِ بنده در کلاس دکتر سروش (حدود 35 سال پیش)

بخشی دیگر از تقریراتَ‌م در کلاس دکتر سروش (حدود 30 یا 35 سال پیش):

پیوندِ اصل علیت و متکلمان اسلامی:

علیت، سه اصل دارد: 1. ضرورت؛ 2. کلیت؛ 3. سنخیت

متکلمان، از میان این سه، سنخیت را رد کرده‌اند. چرا؟ چون فکر می‌کردند که با انکارِ سنخیت، اختیار را اثبات می‌کنند. چه‌گونه؟ وقتی یک انسان، بد تربیت ‌شود، تربیت‌ِ بد (علت)، رفتار بد (یعنی معلول ) را در پی دارد. اما اگر سنخیت را انکار کنیم، لزومی ندارد که تربیتِ بد، همواره رفتارِ بد را به دنبال داشته باشد. ای‌بسا یک تربیتِ بد، منجر به رفتار خوب شود (عدم سنخیت).