عیدی بچه‌ها: اسکناس یا کتاب؟!

سال نو و موضوع عیدی دادن:

بسیار شنیده‌ایم از این و آن معلم و استاد و فرهیخته که به شدت چنین توصیه‌یی می‌کنند:
«به بچه‌ها، به جای پول، کتاب عیدی بدهیم».
به احتمال زیاد، این توصیه، ریشه در یک گمانِ نه چندان درست دارد. گویی گمان این است که کتاب‌خوانی، زمینه و علتِ توسعه و رشد و پیش‌رفت است. چندان چنین نیست. «کتاب‌خوانی»، بیش‌تر، «نشانه»‌ی رشد و توسعه و پیش‌رفت است. من البته بحث مفصلی در این باره دارم که شاید روزی خدمت‌تان ارائه بدهم؛ اما اکنون فقط چند جمله‌ بگویم:

رشد و پیش‌رفت و توسعه، در دلِ «یک فرایندِ درازمدتِ تربیتی ـ عملی ـ تاریخی» (از سوی خانواده، مدرسه، دانشگاه، و جامعه) رخ می‌دهد. فرهیخته‌شدنِ یک کودک، یک فرایندِ خانوادگی ـ اجتماعیِ طولانی‌ست. و کتاب‌خوانی، می‌تواند و فقط می‌تواند یکی از پیامدهای این فرایند باشد.
فعلن بگذارم و بگذرم.
به هر حال، گمان بنده بر این است که بچه‌ها، در ایام عید، اغلب‌شان حتا بسیاری از بچه‌های اهل مطالعه، از گرفتنِ پول، بیش‌تر لذت می‌برند. ترجیح بنده این است که همان اسکناس‌های نو را به بچه‌ها بدهیم. با این کار، آن‌ها بسیار خوش‌حال‌تر می‌شوند. آنگاه در اوجِ خوش‌حالی‌ِ بچه‌ها، وقتِ آن است که آن کسانی که (درست یا نادرست) معتقدند کتاب‌خوانی، منجیِ بچه‌هاست (!)، وسطِ خوش‌حالیِ بچه‌ها، به آنان توصیه کنند که اگر دوست دارند و مایل هستند، با این اسکناس‌ها کتاب نیز بخرند. شاید این‌طوری، به هدف‌شان به‌تر برسند!